ЛИБЕРАЛДЫҚ ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ТӘРТІПТІҢ ҚҰЛДЫРАУЫНДАҒЫ ДИПЛОМАТИЯНЫҢ ШЕГІНУІ
##plugins.pubIds.doi.readerDisplayName##:
https://doi.org/10.48371/ISMO.2025.61.3.001Кілт сөздер:
дипломатия, мемлекеттік басқару, көпшілік дипломатия, Либералдық халықаралық тәртіп (ЛХТ), популизм, пост-батыстық дипломатия, цифрлық дипломатия, Covid-19, сыртқы саясатАннотация
Зерттеу қазіргі әлемдік саясатта дипломатияның не себепті әлсірегенін қарастырады. Бұл мақала дипломатияның әлсіреуін Либералдық халықаралық тәртіппен (ЛХТ) байланыстыратын басқа еңбектерден ерекшеленеді: мұнда дәстүрлі дипломатияны шектеп, оның орнына мемлекеттік стратегия мен қоғамдық дипломатияны алға тартқан дәл осы ЛХТ екені көрсетіледі. Популистік үкіметтер дәстүрлі дипломатиялық жүйелерді айналып өтіп, сыртқы саясатты тікелей және көрнекі түрде жүргізуді таңдағандықтан, бұл баламалы тәсілдер нығая түсті. COVID-19 пандемиясы осы үрдістерді жеделдетіп, мемлекеттік стратегия мен қоғамдық дипломатияны біріктіретін "корона-дипломатияның" қалыптасуына себеп болды. Зерттеудің мақсаты – дипломатияның әлсіреуіне себеп болған жүйелік және саяси факторларды анықтау және постлибералдық халықаралық қатынастарда дипломатияны қайта жандандыру жолдарын зерттеу. Мақалада «пост-батыстық дипломатия» атты жаңа теориялық тұжырымдама ұсынылады, ол дипломатияны қайта анықтау құралы ретінде мәдени аударма, көпқырлы сәйкестік және аралас формаларды (гибридтілікті) негізге алады. Зерттеу сапалық тұжырымдамалық әдіске сүйеніп, дискурстық талдау мен популистік үкіметтер кезіндегі қазіргі халықаралық саяси оқиғаларға негізделген жағдайлық зерттеулерді (кейс-стадилерді) біріктіреді. Мақала халықаралық қатынастар жүйесіндегі дипломатияның орнын сыни тұрғыдан қайта қарастырады және теориялық та, практикалық та маңызы бар. Бұл еңбек билік құрылымындағы өзгерістерді ашып көрсетіп, көпполярлы әрі мәдени жағынан сан алуан әлем жағдайына бейімделген дипломатияның жаңа үлгісін ұсына отырып, дипломатиялық зерттеулерге үлес қосады. Зерттеу нәтижелері сыртқы істер министрліктері мен халықаралық ұйымдарға XXI ғасырдағы сын-қатерлерге бейімделген стратегиялық бағытты қалыптастыруда пайдалы болуы мүмкін.
